Cracovia herbJak Wisła w piłce nożnej, tak Cracovia w hokeju, czekała przez blisko 100 lat na największe sukcesy. „Pasy” wszystkie tytuły Mistrza Polski w futbolu wywalczyły zanim komuniści zaprowadzili swoje „porządki” w polskim sporcie.


© Autor: Jakub Malicki

Powstało mnóstwo opracowań dotyczących historii Cracovii, oprócz monografii upamiętniających kolejne jubileusze – prac Janusza Kukulskiego, Andrzeja Gowarzewskiego, Jana Otałęgi, mnie zachwycają niezmiennie publikacje Józefa Hałysa, lekarza i działacza klubu. I choć nie brakuje w tych książkach ilustracji znaku najstarszego istniejącego polskiego klubu, nie znalazłem szczegółowego opracowania dotyczącego jego zmian w dziejach. Także w wartym polecenia – choć z pewnością znanym przez miłośników historii piłki nożnej – portalu wikipasy.pl jest tylko wzmianka, że herb „nie został nigdy zmieniony”.

Prawda, od blisko 108 lat symbolem Cracovii jest biała chorągiew z trzema czerwonymi poprzecznymi pasami, schowana jedynie w okresie stalinowskich „porządków” w polskim sporcie. Oczywiście znajdziemy dziesiątki wersji emblematu „Pasów”, utrwalonych na odznakach, w monografiach czy przeróżnych pamiątkach, a ja podjąłem próbę wybrania najbardziej charakterystycznych oraz dodając kontekst historyczny. Zwróćmy także uwagę, że piłkarze Cracovii długo nie nosili znaku na koszulkach meczowych, bowiem ich biało-czerwone pionowe pasy były wystarczająco charakterystycznym symbolem drużyny.

Za datę założenia klubu uznaje się 13 czerwca 1906 roku, gdy słuchacze Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz uczniowie okolicznych gimnazjów założyli Akademicki Klub Footbalistów. Tydzień wcześniej drużyna złożona z krakowskiej młodzieży mierzyła się z zespołem lwowskiego IV Gimnazjum, przegrywając 0-4. Wówczas w drugim meczu na terenie Parku Jordana wystąpili Czarni Lwów, którzy pokonali 2-0 drużynę „biało-czerwonych”.*

Lwowianie zarazili więc piłkarską pasją krakusów, dzięki czemu jeszcze latem 1906 roku powstały cztery drużyny, rywalizujące na Błoniach: „Akademicy” (grający w granatowych strojach z białym pasem), „Biało-Czerwoni” (zwani drużyną Szeligowskiego, grający w koszulach w biało-czerwone pasy i czarnych spodenkach), drużyna Jenknera w czerwonych strojach z błękitną gwiazdą oraz drużyna Szkolnikowskiego w błękitnych strojach z czaro-błękitnym kółkiem. Dwie ostatnie połączyły się, by dać początek Wiśle, a fuzja „Akademików” (którzy wcześniej przybrali nazwę „Cracovia”) z „Biało-Czerwonymi” dała polskiemu piłkarstwu klub o nazwie KS Cracovia.**

Cracovia herbBył to mariaż doskonały – jedna drużyna wniosła nazwę, a druga barwy. Jak wspomina Janusz Kukulski, pierwsza odznaka klubu powstała w 1908 roku, wykonana w wiedeńskiej pracowni (A. Belada).*** Chorągiew w biało-czerwone pasy została wymyślona przez piłkarzy Cracovii: Józefa Lustgartena, Bernarda Millera oraz trenera Williama Caldera. Pierwsza odznaka miała trzy wznowienia, wzory te różniły się nieznacznie od widocznego powyżej znaku. Charakterystycznym elementem jest umieszczenie miana „Cracovia” na krawędzi białego i czerwonego pasa. Na późniejszych znakach, nazwa została wkomponowana w biały pas.

Cracovia zwyciężyła w pierwszych rozgrywkach o mistrzostwo Polski, wyprzedzając Polonię Warszawa, Wartę Poznań, Pogoń Lwów oraz Łódzki Klub Sportowy.

Cracovia Mistrz Polski herbMistrzowska drużyna Cracovii z 1921 roku; Źródło: https://audiovis.nac.gov.pl/

Jak wspomniałem, kolejny znak „Pasów” miał przesuniętą nazwę klubu, wpisaną w biały pas. Między literami „K” i „S” umieszczono kropkę środkową (na innej wersji druga kropka była za literą „S”).

Cracovia herbWzór ten obowiązywał w latach 30-tych, utrwalony na licznych odznakach (także jubileuszowych z 1937 roku). W tym czasie krakowski klub wywalczył następne trzy mistrzostwa Polski: w 1930, 1932 i 1937 roku. Ostatni wymieniony rok okazał się szczęśliwym także dla drużyny hokejowej, która pierwszy raz okazała się najlepsza kraju. Przed wojną tytuły mistrzowskie zdobywali także koszykarze (1929, 1938), koszykarki (1929), siatkarze (1933), szczypiorniści (1930, 1933) i piłkarki ręczne.

Znak widoczny powyżej po prawej różnił się kolorystyką (były wersje z czerwonymi jak i czarnymi konturami drzewca), odwzorowałem go na bazie skanu z biuletynu „Start” z 1946 roku.

Ostatni tryumf w lidze futboliści „Pasów” wywalczyli w 1948 roku, rok później dołożyli wicemistrzostwo Polski. W tym czasie hokeiści dołożyli swoje 4 mistrzostwa (1946, 1947, 1948, 1949).

W 1949 roku komuniści rozpoczęli swoje „porządki” w klubie. Biało-czerwone koszulki zastąpić miały czerwone z żółtym pasem na piersiach i rękawami. Cracovia została włączona do zrzeszenia Ogniwo, skupiającego pracowników służb komunalnych.

Cracovia herbW 1950 roku finansowaniem zespołu zajęło się Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne a do nazwy ZKS Ogniwo dodano człon MPK.****

W 1952 roku planowano fuzję Ogniwa ze Stalą, by wprowadzić do 1. ligi klub z Nowej Huty sponsorowany przez kombinat metalurgiczny. Sprzeciw działaczy „Pasów” uniemożliwił połączenie drużyn, bogaty Hutnik musiał poczekać 38 lat na debiut w ekstraklasie. Dla Cracovii nadeszły trudniejsze czasy, w 1954 roku Ogniwo połączono ze Spójnią – powstało zrzeszenie Sparta – i pod tą nazwą drużyna spadła z 1. ligi.

Rok później władze zezwoliły klubom na zmianę nazw, dzięki czemu chłopcy ze stadionu przy ul. Józefa Kałuży znowu nosili miano KS Cracovia. Patronem „Pasów” została Powszechna Spółdzielnia Spożywców, a w 1957 roku zmieniono nazwę na SKS Cracovia (Spółdzielczy Klub Sportowy).

Cracovia herbOdtąd na klubowej fladze – godle – widniał akronim „SKS”, a patronem Cracovii zostało Zrzeszenie Sportowe „Start”. W 1958 „Pasy” wróciły do ekstraklasy, by po sezonie przełknąć gorycz degradacji. W następnych latach wracali kilkakrotnie, bo równie szybko opuszczali najwyższą piłkarską ligę polską.

Cracovia herbW 1973 roku człon „Spółdzielczy” zniknął z nazwy klubu, przywrócono miano KS Cracovia w momencie gdy klub przeżywał trudne chwile (sezon 1972/73 w IV lidze, najniższej w historii). Z tego czasu pochodzi wiele wersji znaku, na materiałach drukowanych (np. afiszach, informatorach) pojawiała się najczęściej ta widoczna u góry (z czerwonym konturem drzewca).

W drugiej połowie lat 70-tych Cracovia osiągnęła progres, w 1982 roku wróciła do 1. ligi. Jednak już po dwóch latach opuściła ekstraklasę i przez następnych dwadzieścia balansowała między II a III ligą.

Władze miasta próbowały wydobyć klub ze sportowych peryferii, tworząc spółkę w 1997 roku i szukając inwestora. Udało się w 2003 roku, gdy Comarch (krakowska firma z branży nowych technologii) wykupił mniejszościowy pakiet akcji MKS Cracovia SSA.

Cracovia herbZ tego czasu pochodzi ujednolicony herb klubu, przez kibiców „Pasów” zwany „koślawcem” (powyżej z lewej). Niestarannie wyrysowany znak towarzyszył piłkarzom podczas powrotu do ekstraklasy (w 2004 roku, po zwycięskich barażach – dwukrotnie 4-0 z Górnikiem Polkowice). W sezonie 2005/2006 roku pojawiło się poprawione logo Cracovii (powyżej z prawej), ze staranniej wyrysowanymi pasami oraz dopasowaną nazwą klubu.

Dopieszczony znak przyniósł szczęście hokeistom, którzy po 57 latach wywalczyli Mistrzostwo Polski (w 2006 roku). Kolejny sukces w hokejowych rozgrywkach Comarch Cracovia osiągnęła dwa lata później (mistrzostwo 2008, potem 2009, 2011, 2013). W 2008 roku także wprowadzono nową wersję logo, obowiązującą obecnie (wyprostowano na niej drzewce, akronim wpasowano we flagę).

Ocena znaku
Aktualne logo Cracovii wydaje się poprawne, jedynie czytelność nazwy klubu słabsza po pomniejszeniu flagi. Dla mnie najciekawszą formę miał znak przedwojenny lub ten z 1946 roku. Gdyby poprawić na nim drzewce (usunąć kontur – jak wyżej), lekko go pogrubić, odjąć kropki środkowe – wyszła by wersja najbardziej harmonijna.

Mimo, że wiele klubów używało lub ma znaki w formie flagi, emblemat Cracovii jest wyjątkowy. Nie ma w Polsce bardziej zasłużonych „Pasów”, symbol ten jest po prostu kultowy i przypisany 110-letniemu klubowi.

Cracovia herb

Jak oceniasz obecny znak Cracovii?

  • 5 #doskonały (65%, 75 razy oceniany)
  • 4 #wartościowy (25%, 29 razy oceniany)
  • 2 #niedopracowany (5%, 6 razy oceniany)
  • 1 #koszmarny (3%, 3 razy oceniany)
  • 3 #poprawny (2%, 2 razy oceniany)

Ilość głosów: 115

Loading ... Loading ...


Ocena polskielogo.net:

Oryginalność

Czytelność

Precyzja wykonania

Liternictwo

Ponadczasowość formy


Średnia ocena: 3,6

*Józef Hałys: Polska piłka nożna, Kraków 1970
str. 262

**tamże; str. 263

***Janusz Kukulski: Pierwsze mecze, pierwsze bramki, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1988
str. 277-278

****https://www.wikipasy.pl/Historia_nazwy_Cracovia
dostęp: 2016/03/23