ŻKS Hasmonea Lwów logo klubuNajsilniejszy z żydowskich klubów zagrał dwa sezony w ekstraklasie. Następnie dopadła go seria nieszczęść – spadł z ligi, a przed jubileuszem 25-lecia spłonęła drewniana trybuna stadionu „biało-niebieskich”.


© Autor: Jakub Malicki

„Dusio” podaje piłkę Balcerowi, krótki bieg Balcera i centra – po czym „Dusio” strzela gola na 3-0. Była to 50 minuta meczu towarzyskiego reprezentacji Polski przeciwko Turcji, na Stadionie im. Józefa Piłsudskiego we Lwowie, 12 września 1926 roku. W 68 minucie Balcer dośrodkowuje z rzutu rożnego, a „Dusio” głową zdobywa czwartego gola. 3 minuty później solowa akcja „Dusia”, po której strzela piątą bramkę… Mecz kończy się wynikiem 6-1,* a wspomniany „Dusio” to Zygmunt Steuermann, Polak pochodzenia żydowskiego urodzony w 1899 roku w Samborze, z zawodu urzędnik bankowy. W meczu przeciwko Turcji debiutował w reprezentacji Polski, a drugi (i ostatni) występ w biało-czerwonych barwach zaliczył dwa lata później, przeciwko reprezentacji Stanów Zjednoczonych (3-3). 42-letni „Dusio” został rozstrzelany w obozie we Lwowie…**

Losy Steuermanna mogłyby stać się materiałem na scenariusz dramatu, choć po prawdzie nie różniły się od żywotów tysięcy polskich Żydów. Bo, choć relacje między naszymi narodami usiane były przykrymi wydarzeniami, to jednak w międzywojennej Polsce ludność wyznania mojżeszowego znaczyła więcej aniżeli lokalny koloryt.

II Rzeczpospolitą zamieszkiwało około 3 milionów Żydów, czyli 9-10% ogółu ludności. Jak wspomniałem we wpisie o ŻKS Hagibor, już przed I wojną światową powstały pierwsze organizacji sportowe, m.in. Żydowskie Towarzystwo Gimnastyczno-Sportowe „Dror”, odpowiednik polskiego „Sokoła”.

ŻKS Hasmonea Lwów stadion klubuW 1908 członkowie Dror we Lwowie powołali do życia Klub Sportowy „Hasmonea”, który wkrótce miał stać się najsilniejszym żydowskim zespołem futbolowym. Według założeń, Hasmonea miała integrować środowisko lwowskich Żydów, skupiać najzdolniejszych zawodników, dbać o rozwój fizyczny członków społeczności. Losy klubu na całe 5 lat przerwała I wojna światowa…

W 1919 roku reaktywowano go pod nazwą Żydowski Klub Sportowy, człon „Hasmonea” przywrócono dopiero 4 lata później. Nazwa nawiązywała do starożytnej dynastii Hasmoneuszy, władców Judei, wytęsknionych ziem narodu żydowskiego… Do tej nostalgii odwoływała się ideologia syjonistyczna. Zresztą członkowie Hamonei reprezentowali takie poglądy, na początku lat 30-tych XX wieku wstąpili do Wszechświatowego Związku Makabi, sportowej wizytówki Syjonizmu.

Dekadę wcześniej, na początku lat 20-tych XX wieku, żydowski klub przeżywał szybki rozwój. Otwierano nowe sekcje (m.in. tenisa i hokeja), w 1923 roku otwarto stadion na Krzywczycach. Dwa lata później doszło na nim do meczu przyjaźni polsko-żydowsko-ukraińskiej, za jaki można uznać pierwszy od 11 lat pojedynek piłkarski tych nacji, czyli mecz przeciwko Ukrainie Lwów wygrany przez „Hasmoneuszy” 4-1.

Najważniejszym momentem w dziejach w klubu były jednak występy w polskiej ekstraklasie. Hasmonea była jednym z 14 klubów, które wystąpiły w inauguracyjnym sezonie 1. ligi w 1927 roku. Debiutowali w niej meczem wyjazdowym z Pogonią, w którym doznali pogromu 1-7. Wynik został jednak unieważniony, z powodu występu nieuprawnionych zawodników w obu drużynach. W powtórzonym meczu to Hasmonea okazała się silniejsza, wygrywając 2-1! Było to drugie zwycięstwo biało-niebieskich w sezonie, wcześniej pokonali Czarnych w stosunku 3-2. W całym sezonie odnieśli 8 zwycięstw (w tym 7-5 nad Wartą), na koniec zajmując 11. miejsce w tabeli.***

ŻKS Hasmonea Lwów stadion klubuKolejny sezon w ekstraklasie był mniej szczęśliwy dla piłkarzy Hasmonei, którzy odnieśli sześć zwycięstw (w tym walkower za mecz z TKS Toruń), zajmując 13. miejsce w tabeli. Do historii przeszły wydarzenia spoza boiska, jak zakaz rozegrania meczu nałożony na drużynę przez gminę żydowską (zejście piłkarzy z murawy po minucie meczu przeciwko Czarnym) czy zawieszenie przez PZPN za nieuregulowanie zobowiązań finansowych. Rok 1928 był więc drugim i ostatnim, w którym żydowska drużyna gościła w elicie piłkarskiej Polski.

W następnej dekadzie Hasmonea nie potrafiła wydostać się z klasy A, ale też zmieniono sposób budowania drużyny. Grali w niej wychowankowie klubu, nie ściągano już znanych zawodników z innych klubów.

ŻKS Hasmonea Lwów stadion klubu Trybuna stadionu Hasmonei Lwów; Źródło: https://audiovis.nac.gov.pl/

Rok 1932 przyniósł wielką traumę w środowisku sympatyków „biało-niebieskich”. Wandale podpalili stadion Hasmonei niedługo przed obchodami jubileuszu ćwierćwiecza. Drużyna musiała poszukać innego obiektu, mecze rozgrywała na stadionie Czarnych. Swój obiekt odbudowywała, lecz nigdy już nań nie wróciła – losy klubu zamknęła II wojna światowa.

Ocena znaku
Z tego samego czasu pochodzą dwa wzory herbu Hasmonei. Ten bardziej znany, który zamieściłem w treści wpisu – uwieczniono na odznakach. Zawierał bardzo charakterystyczną kompozycję literniczą, w której „K” i „S” łączyły się z ukośną kreską tarczy, tworząc kształt zbliżony do litry „Ż”. Pomysł niebanalny, monogram taki wyglądał interesująco (choć odczytać go można jedynie dzięki znakowi akcentowemu w górnej części tarczy).

Drugi znak znalazłem na dokumentach klubu i uznałem, że jest najbardziej reprezentatywny dla ŻKS Hasmonea (widoczny pod tytułem wpisu). Widzimy więc wystylizowany akronim o układzie bardziej klarownym niż na odznace. „Ż” zostało wpasowane w skos tarczy i podzielone na dwa pola (niczym w 20-30 lat młodszym herbie Górnika Zabrze).

Podobnym znakiem posługiwała się Hasmonea Równe, ale to nic dziwnego. Żydowskie kluby były niczym reprezentacje organizacji sportowych i posiadały znaki o zbliżonym wyglądzie.

ŻKS Hasmonea Lwów stadion klubu

Jak oceniasz logo ŻKS Hasmonea Lwów?

  • 4 #wartościowe (53%, 24 razy oceniany)
  • 5 #doskonałe (24%, 11 razy oceniany)
  • 3 #poprawne (18%, 8 razy oceniany)
  • 2 #niedopracowane (2%, 1 razy oceniany)
  • 1 #koszmarne (2%, 1 razy oceniany)

Ilość głosów: 45

Loading ... Loading ...


Ocena polskielogo.net:

Oryginalność

Czytelność

Precyzja wykonania

Liternictwo

Ponadczasowość formy


Średnia ocena: 3,4

*http://historiawisly.pl/wiki/index.php?title=1926.09.12_Polska_-_Turcja_6:1
dostęp: 2016/06/23
**http://www.jhi.pl/psj/Steuermann_Zygmunt
dostęp: 2016/06/23

***Andrzej Gowarzewski: Encyklopedia Piłkarska Fuji; Kolekcja Klubów, tom 4. Lwów i Wilno w ekstraklasie; Katowice 1997;
str. 92-105