ŻKS Makkabi Kraków logo klubuPrzed II wojną światową Kraków zamieszkiwało 56 tysięcy Żydów, co stanowiło 25% populacji miasta.[1] Najbardziej popularnymi klubami wśród nich były: robotnicza Jutrzenka i syjonistyczne Makkabi, którego znakom przyjrzymy się dzisiaj.

Kilka tygodni temu wspominałem o warszawskim klubie Makabi, dzisiaj zajmę się jego starszym imiennikiem z Krakowa. Ale czy na pewno imiennikiem? Krakowski klub mniejszości żydowskiej miał nazwę pisaną z dwoma literami „K”, podczas gdy warszawski czy łódzki przez jedno. Od osoby zajmującej się historią sportu usłyszałem, że nazwy klubów pisano przez jedno „K” by odróżnić się od organizacji noszącej miano Makkabi (Związek Żydowskich Towarzystw Gimnastycznych i Sportowych w Polsce „Makkabi”). Tyle, że w Krakowie było inaczej, o czym świadczą liczne odznaki klubu…

ZŻTGS Makkabi logoWinieta ZŻTGS Makkabi Łódź z kolekcji Oddziału Sportu i Turystyki Muzeum Miasta Łodzi

Na pewno nazwa ta nawiązywała do rodu Machabeuszy (lub jednego z przywódców – Judy Machabeusza zwanego „Młotem”), panujących w Judei w II-I wieku p.n.e. którzy zasłużyli się w historii narodu żydowskiego.

Żydowski Klub Sportowy „Makkabi” powstał w Krakowie w 1909 roku, czyli rok później niż lwowska Hasmonea. Statut Makkabi został zarejestrowany w 1911 roku, o wcześniejszym istnieniu klubu dowodzą wzmianki z rozegranych meczów (m.in. porażka 0-8 z Cracovią czy 0-4 z rezerwami Wisły w 1909 roku).[2]

Klub skupiał młodzież żydowską z inteligenckich środowisk, wstąpił do Wszechświatowej Organizacji dla Wychowania Młodzieży Żydowskiej, Austriackiego Związku Futbolowego (1912 rok) oraz Związku Polskiego Piłki Nożnej (1916 rok). Przyjął barwy biało-niebieskie, a pierwsza odznaka została wydana w pracowni wiedeńskiego grawera Pramera.[3]

ŻKS Makkabi Kraków logo klubuNiezwykle skomplikowany to był znak, oprócz sylwetki dyskobola (nawiązującej do rzeźby Myrona), zawierał ozdobne szarfy z nazwą klubu i miasta oraz liście dębowe i dwie tarcze błękitne, podzielone w skos białym pasem ze złotymi symbolami prowadzonych sekcji.

Znak ten przypominał odznakę Hasmonei, sam układ zaś kojarzy mi się z logo Manchester United.

Hasmonea vel Manchester United logo klubuPrzed wybuchem I wojny światowej Hasmonea i Makkabi mierzyły się kilkakrotnie, poza remisem 1-1 we Lwowie, krakowianie dwa razy okazali się silniejsi (1-0, 2-0). Rozgrywali mecze na stadionie Cracovii, dopiero w 1919 roku otwarto boisko pomiędzy ulicami Koletek i Dietla (na którym obecnie występuje Nadwiślan).

Z okresu międzywojennego zachowało się kilka odznak Makkabi Kraków. Najbardziej znana – w kształcie flagi, którą przytaczam pod tytułem wpisu – obowiązywała najpewniej w latach 20-tych XX wieku.

ŻKS Makkabi Kraków logo klubuW 1929 roku pojawiła się jubileuszowa odznaka zawierająca suymbol, który pojawił się na innych logo klubu. Jest to Gwiazda Dawida z wkomponowanym inicjałem „M”.

ŻKS Makkabi Kraków logo klubuMotyw ten znalazł się na nietypowej odznace z trzema drzewami i oryginalnym liternictwem oraz na odznace upamiętniającej jubileusz 25-lecia klubu.

ŻKS Makkabi Kraków logo klubuJak widzimy odznaka z 1934 roku nawiązywała do pierwszego logo klubu, jednak zamiast tarczy z symbolami (ikonkami – jakbyśmy to dzisiaj określili) dyscyplin, pojawił się wspomniany monogram wpleciony w gwiazdę.

Warto wspomnieć jeszcze o sukcesach sportowych – szczególnie pięć tytułów Mistrza Polski w piłce wodnej (1928, 1929, 1930, 1931, 1932), które wywalczyli po przejęciu sekcji waterpolowej z Jutrzenki.

ŻKS Makkabi Kraków logo klubuMecz piłki wodnej AZS Warszawa – Makkabi Kraków, 1931 rok; Źródło: https://audiovis.nac.gov.pl/

ŻKS Makkabi Kraków logo klubuDrużyna waterpolistów Makkabi Kraków; Źródło: https://audiovis.nac.gov.pl

Od lat 20-tych futboliści Makkabi występowali w klasie A organizowanej przez Krakowski OZPN, kilkakrotnie kończąc rozgrywki na drugiej pozycji. Nigdy nie udało się awansować drużynie do ligi państwowej, stąd Jutrzenka czy Hasmonea przeszły do historii jako żydowskie kluby, które więcej osiągnęły.

Żydowski Klub Sportowy w XXI wieku
W lipcu 2014 roku na stadionie Nadwiślana doszło do meczu, w którym zmierzyły się ŻKS Kraków oraz Makabi Warszawa.[4] Jak wspominałem we wpisie o warszawskim zespole, młodzież pochodzenia żydowskiego postanowiła wskrzesić pamięć o klubie istniejącym przed II wojną światową. Podobny pomysł pojawił się w Krakowie, jednak tu drużyna nie przybrała nazwy ani logo „Makkabi”.

ŻKS Kraków logo klubuNa granatowych koszulach ŻKS pojawiło się logo z monogramem wkomponowanym w heksagram. Mecz towarzyski żydowskich drużyn wygrali warszawianie w stosunku 5-3. Oczywiście nie możemy traktować ŻKS jako reaktywację przedwojennego Makkabi. Wydaje się, że był to projekt przypominający o istnieniu 70 lat wcześniej żydowskiego klubu w Krakowie.

Ocena znaku
Zwykle oceniamy aktualne logo istniejącego klubu lub ostatnie należące do drużyny obecnie nie istniejącej. W przypadku Makkabi nie mam pewności, z którym znakiem klub kończył działalność – w kilku opracowaniach spotkałem flagę jako godło klubu, zaś odznaka z 1934 roku wskazywałaby na znak z inicjałem „M” w heksagonie. Na pewno wszystkie te wzory odróżniały klub na tle innych przedwojennych zespołów, choć wiemy, że flaga była często spotykanym motywem przed II wojną światową, a dyskobol towarzyszył także Hasmonei (i później Dyskobolii).

Za najbardziej reprezentatywne logo klubu uznałem flagę i oceniłem w pięciu kategoriach. Dla mnie poprawne, ale jak wypadnie w Waszym rankingu?

ŻKS Makkabi Kraków logo klubu

Jak oceniasz logo Makkabi Kraków?

  • 4 #wartościowe (60%, 24 razy oceniany)
  • 3 #poprawne (28%, 11 razy oceniany)
  • 5 #doskonałe (8%, 3 razy oceniany)
  • 2 #niedopracowane (5%, 2 razy oceniany)
  • 1 #koszmarne (0%, 0 razy oceniany)

Ilość głosów: 40

Loading ... Loading ...


Ocena polskielogo.net:

Oryginalność

Czytelność

Precyzja wykonania

Liternictwo

Ponadczasowość formy


Średnia ocena: 3,0

[1]
http://www.krakow.pl/zydowski_krakow/25261,artykul,historia_krakowskich_zydow_do_1939_r_.html
dostęp: 2016/07/18

[2][3]
Janusz Kukulski: Pierwsze mecze, pierwsze bramki; Kraków 1988

[4]
http://krakow.wyborcza.pl/krakow/1,44425,16281065,Pierwszy_taki_mecz___po_70_latach__ZKS___Makabi.html?disableRedirects=true
dostęp: 2016/07/18