Zaczynali od Unii, po wojnie byli Stalą, a 55 lat temu zostali klubem górniczym. Ze śląskimi Górnikami walczyli o prymat w polskim futbolu. Przeszli do historii dzięki wywalczeniu Pucharu Polski, pięciu tytułom mistrzowskim w hokeju i dwóm w koszykówce.
© Autor: Jakub Malicki
Herb Sosnowca doskonale ilustruje jego dzieje. Znajdziemy na nim odniesienia do górnictwa – żółto-czarne ukośne pasy symbolizują uskok tektoniczny z trzema pokładami węgla i piasku. Rozwój miasta związany był z eksploatacją tamtejszych złóż, jednak dzisiaj po kopalniach węgla zostały już tylko rdzewiejące wieże (ostatnia KWK Kazimierz-Juliusz jest w trakcie likwidacji).
W herbie Sosnowca jest też nawiązanie do Trójkąta Trzech Cesarzy, czyli miejsca, w którym istniała granica trzech zaborów, wyznaczona korytami Białej i Czarnej Przemszy, które łączą się tam w jedną rzekę – Przemszę. Nad tarczą herbową widnieje murowana korona z wyłaniającą się ręką trzymającą młot – atrybuty przemysłu. Wzór opracowany przez inż. Edmunda Telakowskiego jest w użyciu od 1904 roku, co czyni go starszym o 2 lata od pierwszej drużyny piłkarskiej z okolicy…
Cztery daty założenia: 1906, 1918, 1931, 1945
Jeśli zapytacie historyków sportu o datę założenia Zagłębia Sosnowiec, możecie usłyszeć co najmniej cztery różne odpowiedzi. W klubie celebrują rok 1906, nawiązując do utworzonej wtedy w Milowicach, przez pracowników walcowni, drużyny piłkarskiej. W tym miejscu należy dodać, że Milowice były wtedy samodzielną osadą, przyłączoną do Sosnowca w 1915 roku, podczas okupacji niemieckiej.
W 1908 roku władze udzieliły zgody na otwarcie tam filii Towarzystwa Sportowego „Union” z Petersburga, a osobą która wnioskowała o utworzenie w Sosnowcu tej organizacji był Aleksander Rene. Nazwisko ważne w historii sosnowieckiego futbolu, bowiem uczestniczył w tworzeniu także drużyny z walcowni Milowice, a także założonego w 1919 roku KS Sosnowiec.
Rok wcześniej założono organizację sportową przy Towarzystwie Kulturalno-Oświatowym „Świt”, które otrzynmało nazwę TS Victoria i biało-zielone barwy. Niektóre źródła traktują ten klub jako protoplastę późniejszego GKS Zagłębie.
W latach 20-tych próbowano połączyć dwie sosnowieckie drużyny, ale do fuzji doszło dopiero w 1931 roku – gdy powstało Sosnowieckie Towarzystwo Sportowe „Unja”, któremu Zagłębie Sosnowiec zawdzięcza symbolikę i barwy (nawiązujące do kolorów używanych przez połączone KS Sosnowiec i TS Victoria). Drużyna piłkarska Unii występowała przed II wojną światową w zagłębiowskiej klasie A, trzykrotnie wygrywając rozgrywki i uzyskując prawo gry w eliminacjach o ligę. Walczyła w nich bez powodzenia, odpadając w pierwszej fazie rozgrywek (w 1933 sosnowiczan wyprzedził Naprzód Lipiny, w 1934 i 1939 roku Śląsk Świętochłowice). Na debiut w najwyższej lidze piłkarskiej musieli poczekać do 1955 roku, po uprzednim wygraniu rozgrywek II ligi.
Występowali wówczas jako najsilniejsza drużyna Zrzeszenia Sportowego „Stal”, do którego trafili podczas reorganizacji sportu.
Pierwszy sezon w Klasie Państwowej, jak zwano wtedy ekstraklasę, był zarazem najlepszym w dziejach klubu – do ostatniej minuty walczyli bowiem o tytuł Mistrza Polski. Jednak remis 1-1 w meczu z CWKS pozwolił rywalom świętować miano najlepszej drużyny piłkarskiej w kraju. Stali zabrakło 2 punktów…
Wicemistrzostwo Polski było jednak świetnym rezultatem dla beniaminka ligi, w późniejszych latach Zagłębie trzykrotnie wyrównywało to osiągnięcie, lecz za każdym razem z większą stratą punktów do mistrzów z Zabrza.
Cztery razy z Pucharem
Kompleks Górnika Zabrze, który mógł towarzyszyć zagłębiakom w lidze, został przełamany w rozgrywkach o Puchar Polski. W 1962 roku obie drużyny spotkały się w meczu finałowym na Stadionie Śląskim.
Po emocjonującym meczu trofeum pojechało za Brynicę. Rok później Zagłębie okazało się silniejsze od innej wielkiej firmy „zza granicy” (jak mawiają mieszkańcy Sosnowca na Śląsk) – pokonali 2-0 Ruch.
Na kolejny występ w finale Pucharu Polski, Zagłębie czekało 8 lat. Na Stadionie Śląskim znowu musieli walczyć z Górnikiem i tym razem okazali się słabsi.
Sześć lat później trafili w finale na kolejny zasłużony śląski klub, bytomską Polonię.
Po bramce Zbigniewa Sączka w 56 minucie wywalczyli po raz trzeci Puchar Polski. Rok później obronili trofeum, wygrywając 2-0 na Stadionie Śląskim z Piastem.
Przytaczam infografiki dotyczące finałów Pucharu Polski, gdyż to właśnie te rozgrywki świadczą o wysokiej pozycji Zagłębia w historii polskiego futbolu. Oczywiście 35 sezonów w ekstraklasie i tytuły wicemistrzowskie to również powody do chwały, lecz dzięki zwycięstwom w rozgrywkach pucharowych klub z Sosnowca nie może mieć odczucia odwiecznego „tego drugiego”.
Jak zauważyliście umieściłem dwa znaki Zagłębia przy wspomnieniach finałów Pucharu Polski. Po prawdzie w latach 1962-1993 – czyli od momentu przekształcenia Stali w Górniczy Klub Sportowy „Zagłębie”, do upadłości górniczego klubu – używano zamiennie czterech wersji logo.
Po przejrzeniu odznak, okładek programów, proporczyków, nie udało mi się ustalić, który obowiązywał w danym roku. Pojawiały się zamiennie. Emblemat widoczny w prawym górnym rogu, czyli trójkolorowa tarcza na czarnym kole, widniała na koszulkach piłkarzy od lat 60-tych. Pozostałe 3 znajdziemy na materiałach poligraficznych.
Najczęściej spotykanym wzorem był ten osadzony na nieforemnej tarczy o barwie czarnej (prawy dolny róg). Znak ten jawi mi się jako doskonały – o niebanalnej kompozycji, oryginalny i z dopasowanym liternictwem.
Pojawił się przy okazji jubileuszu 60-lecia, czego dowodem są odznaki, proporce czy okolicznościowa broszura. Herb ten stał się wzorcem dla obecnie obowiązującego znaku, zatwierdzonego w 2007 roku.
Czarna dziura po kopalniach
Lata 90-te nie są dobrze wspominane w Sosnowcu. Po rozbracie z górniczym patronem, Zagłębie borykało się z problemami finansowymi. W 1992 roku piłkarze spadli z ekstraklasy, a rok później opuścili II ligę. Klub został zlikwidowany i wykonano zabieg, w późniejszych latach naśladowany przez wielu polskich działaczy. Odbudowano seniorską piłkę pod innym szyldem (od 1993 roku MOSiR Sosnowiec), by po dwóch latach przywrócić historyczną nazwę. W 1995 roku mieliśmy więc na mapie Polski Sosnowieckie Towarzystwo Sportowe „Zagłębie”.
Drużyna ta już po roku awansowała z okręgówki do IV ligi. Piłkarzom towarzyszył znak w kształcie trójkąta, o uproszcoznej formie w porównaniu z historycznym emblematem GKS Zagłębie. Logo STS umieszczano niekiedy na biało-czarnej piłce „biedronie”, widziałem także wersje z zielonym otokiem i wypisaną nazwą klubu. Nie ma sensu ich wszystkich tu zamieszczać, gdyż nie mam pewności, że były to oficjalne znaki klubu. Ten z piłką funkcjonował na koszulkach zawodników oraz biletach, stąd można uznać, że był wyróżnikiem klubu zarządzanego przez Francesco Cimminelliego. Włoski biznesmen, właściciel firmy Ergon (branża motoryzacyjna) pojawił się w Sosnowcu w 2001 roku, gdy przekształcono Zagłębie w Sportową Spółkę Akcyjną. Sosnowiczanie rozpoczęli współpracę z AC Torino, którego właścicielem był także Cimminelli.
Z okrągłym znakiem Zagłębie powróciło do ekstraklasy piłkarskiej (po 15 latach przerwy), ale sezon 2007/08 nie może zaliczyć do udanych. Futboliści z Sosnowca odnieśli ledwie 4 zwycięstwa w rozgrywkach – najcenniejsze 2-1 nad Legią, zajmując ostatnie miejsce w końcowej tabeli. Co gorsze, za udział w aferze korupcyjnej, zostali dodatkowo ukarani degradacją o jeden poziom rozgrywek. W 2008 roku trafili więc do III ligi (noszącej już nazwę 2. Ligi), w której spędzili kolejne 7 lat. W 2015 roku wrócili na zaplecze ekstraklasy.
Opinia o znaku
Jak widzimy, losy Zagłębia Sosnowiec przypominają rysunek ich trójkolorowej tarczy, której kreska wznosi się i opada w górnej części. Na obecnym znaku, który nawiązuje do emblematu z PRL-u, nie znajdziemy już młotków górniczych ani akronimu, za to wpisano rok założenia 1906. Nie mnie oceniać, czy słusznie klub nawiązuje do drużyny z walcowni w Milowicach, historycy są w tej kwestii podzieleni. Na pewno źródłem symboliki klubu jest znak STS Unia.
Trzy ukośne pasy w barwach połączonych klubów to prosty, ale i oryginalny, symbol. Wpasowany w nieforemną, dodatkową tarczę, zyskał dynamiczny charakter. Znak wydaje się kompletny, choć jego proporcje mogłyby zostać lekko poprawione – napisy większym i węższym krojem pisma, dzięki czemu byłyby czytelniejsze w mniejszych rozmiarach, a trzy pasy lekko zmniejszone.
Liternictwo jest najsłabszym elementem obecnego znaku, rozciągnięty krój Arial Black nie sprawdza się tutaj – ale nie zakłóca to mojej opinii, że jest to jeden z bardziej wyrazistych polskich herbów sportowych.
jak oceniasz znak Zagłębia Sosnowiec?
- 3 #poprawny (47%, 34 razy oceniany)
- 4 #wartościowy (33%, 24 razy oceniany)
- 5 #doskonały (7%, 5 razy oceniany)
- 1 #koszmarny (7%, 5 razy oceniany)
- 2 #niedopracowany (6%, 4 razy oceniany)
Ilość głosów: 72
Ocena polskielogo.net:
Średnia ocena: 3,4
Źródła:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Sosnowiec
http://wikizaglebie.pl/wiki/Herb_Sosnowca
http://wikizaglebie.pl/wiki/KS_Milowice
http://zaglebie.eu/1955-1962
http://zaglebie.sosnowiec.pl/aktualnosci/2/1/766/na-treningi-do-torino.html
http://www.90minut.pl/skarb.php?id_klub=440&id_sezon=71
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zag%C5%82%C4%99bie_Sosnowiec_(pi%C5%82ka_no%C5%BCna)
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zag%C5%82%C4%99bie_Sosnowiec
dostęp: 2016/01/18