Ruch Chorzów herbNiebieska „R-ka” stała się znakiem rozpoznawczym jednego z najbardziej utytułowanych polskich klubów. I choć powszechnie Ruch kojarzony jest z Chorzowem, to pierwsze pięć „majstrów” wywalczył dla Wielkich Hajduk, następne trzy dla Unii, a pozostałe dla Batorego.


© Autor: Jakub Malicki

Aktualizacja – herb 100-lecia na 2020 rok

Pisząc o zasłużonych klubach dla polskiego sportu, jak Ruch Chorzów, łatwo wpaść w sidła wtórności i banalnej opowiastki. Wszak każdy kibic wie, że klub 14-krotnie wywalczył tytuł piłkarskiego Mistrza Polski, z czego pięć przed wybuchem II wojny światowej. W europejskich pucharach ćwierćfinał Pucharu Mistrzów (1974/75) oraz Pucharu UEFA (1973/74), a także finał Pucharu Intertoto (1998). Najlepszy strzelec Gerard Cieślik (177 goli), a najwięcej bramek w meczu – Ernest Wilimowski (10 goli przeciwko Union Touring).

Sukcesy dla Ruchu wywalczyły także piłkarki ręczne, które dziewięciokrotnie zdobywały Mistrzostwo Polski.

Jestem pewien, że także większość z Was byłaby w stanie naszkicować herb Ruchu, ale czy zastanawialiście się od kiedy ten znak tak wygląda? Jak zmieniał się przed laty i z którym herbem „Niebiescy” osiągnęli największe sukcesy? Poniższy tekst jest próbą uporządkowania losów znaku „Hajduckiego Klubu Sportowego”.

Historia znaku


Decyzją Polskiego Komisariatu Plebiscytowego założono w 1920 roku, w Wielkich Hajdukach (ówczesna Bismarkhütte), klub o nazwie Ruch (jako nawiązanie do ruchu narodowo-wyzwoleńczego*). Przyjęto niebiesko-białe barwy, symbolizujące wówczas Górny Śląsk.

Zaledwie po 3 latach istnienia, klub połączono z lokalnym rywalem, niemieckim Bismarckhütter Ballspiell Club, zmieniając nazwę na Ruch BBC Wielkie Hajduki. Po roku człon „BBC” usunięto z nazwy Ruchu. W 1933 roku klub zyskał patrona w postaci Huty Batory (dawna Bismarkhütte).

Ruch Wielkie Hajduki 1928Ruch Wielkie Hajduki w 1928 roku; Źródło: https://audiovis.nac.gov.pl/

Piłkarze „Niebieskich” szybko wznieśli się na szczyt, zdobywając cztery kolejne Mistrzostwa Polski (1933, 1934, 1935, 1936), a piąte w 1938 roku (w 1937 uznali wyższość Cracovii i Amatorskiego Klubu Sportowego).

Ruch Wielkie Hajduki 1928Już w latach międzywojennych klub używał emblematu, który w zbliżonym kształcie obowiązuje do dzisiejszych czasów.

Ruch Wielkie Hajduki herbTarcza o kształcie trójkąta równobocznego z zaokrąglonymi bokami, z kropką (tzw. środkową) w każdym narożniku, w centrum kompozycja liternicza zawierająca połączenie inicjałów „K”, „S” i „R” oraz nazwa klubu KS Ruch W. Hajduki i rok założenia. Istniało kilka wersji herbu, ta, którą opracowałem została zachowana na odznakach oraz m.in. na przedwojennej winiecie.

Ruch Wielkie Hajduki 1928Ruch Wielkie Hajduki, „R-ka” na bluzie bramkarza; Źródło: https://audiovis.nac.gov.pl/

W połowie lat 30-tych XX wieku Sejm Śląski podjął decyzję o włączeniu gminy Wielkie Hajduki do Królewskiej Huty, następnie przemianowano miasto na Chorzów, co nastąpiło w 1939 roku.

ZKS Unia-Ruch Chorzów herbPo II wojnie światowej reaktywowano Ruch, a w nazwie klubu i na znaku pojawił się człon „Chorzów Batory” (ponieważ tereny dawnych Wielkich Hajduk stały się dzielnicą o takiej nazwie). W 1948 Ruch stał się Związkowym Klubem Sportowym, z tego czasu pochodzi odznaka ZKS Ruch, o nieco jaśniejszym odcieniu niebieskiego niż na innych odznakach.

W marcu 1949 roku klub trafił do zrzeszenia Chemik, które po miesiącu połączono z Drzewiarzem i Leśnikiem, tworząc ZS Unia. Taką nazwę Ruch nosił do 1955 roku, gdy działacze zdecydowali o powrocie do historycznego miana. Dodać należy, że w latach 50-tych używano także nazwy ZKS Unia-Ruch Chorzów Batory, która widnieje choćby na odznace upamiętniającej 30-lecie klubu.

Ruch Chorzów herbPod koniec lat 50-tych Ruch posługiwał się znakiem podobnym do przedwojennego, który również występował w kilku wersjach. Przytoczyłem dwa znaki z białym wnętrzem tarczy, choć widziałem także proporczyk, na którym akronim „KSR” wypisany był białym liternictwem na niebieskim tle, w narożnikach zaś widniały gwiazdki zamiast kropek.

Ruch Chorzów herbW jubileuszowym, 1960 roku, znak przeszedł istotną zmianę, monogram „R” zastąpił akronim „KSR” widniejący wcześniej w środku tarczy. Także w tym okresie funkcjonowało kilka wersji znaku, niekiedy ze złotymi konturami każdego elementu (jak na odznace, na której metal stanowi granicę między kolorami). Charakterystycznym elementem z tego czasu był kształt „R-ki” – wpasowany w tarczę, z zaokrąglonym łukiem oczka monogramu. Co ciekawe, w narożnikach tarczy widniały gwiazdki typograficzne (asteryski).

Znak umieszczony powyżej (z prawej) funkcjonował na materiałach od lat 70-tych do 1995 roku. Forma znaku była ujednolicona, „R-ka” z prostą dolną kreską oczka, w narożnikach widniały kropki. Różnice na poszczególnych materiałach wynikały jedynie ze stosowania dodatkowego obrysu (złotego lub niebieskiego), bądź jego braku.

W 1989 roku Ruch wywalczył ostatnie – jak do tej pory – Mistrzostwo Polski, po czym zaczęły się kłopoty finansowe klubu. Co ciekawe drużyna rezerw (oficjalnie) Ruchu zagrała w finale Pucharu Polski w 1993 roku na Stadionie Śląskim, gdzie uległa GKS Katowice w rzutach karnych (w meczu padł wynik 1-1).

Ruch Chorzów herbPodczas sezonu 1992-93 pojawił się nowy znak klubu – dodano kreskę do „R-ki”, wyglądającą jak cień lub poruszenie. Zmiana ta dodała jakości znakowi, jako jeden z pierwszych polskich klubów, Ruch miał ujednolicony wzór herbu.

Odnotujmy, że znak ten przetrwał do dzisiaj, korekcie podlegał jedynie odcień niebieskiego (czasem błękitny, cyjanowy a nawet granatowy).

Na początku XX wieku klub borykał się z kłopotami finansowymi, po sezonie 2002/03 Ruch spadł do II ligi. Dwa następne sezony to walka o utrzymanie na zapleczu ekstraklasy (wygrane baraże ze Stalą Rzeszów w 2004 roku oraz Zniczem Pruszków w 2005 roku uchroniły chorzowskich piłkarzy przed spadkiem do III ligi). W tym czasie założono Sportową Spółkę Akcyjną i próbowano wrócić do ekstraklasy. Udało się to w 2007 roku, gdy Ruch zajął pierwsze miejsce w końcowej tabeli II ligi 2006/07.

Także w 2007 roku znak Ruchu przeszedł lifting – nadano mu efekt „trójwymiarowości”, poprzez zastosowanie wypełnienia tonalnego (gradientu) na niebieskich elementach znaku. Niestety poddano herb chwilowej modzie i w epoce mobile oraz minimalizmu wydaje się przestarzały.

Opinia o znaku (kwiecień 2016)


Ruch Chorzów herb

W Chorzowie niepotrzebnie skomplikowali formę logo Ruchu, poddając się modzie na błyszczące znaki graficzne. Stąd negatywnie oceniam ten niby-efektowny wygląd obecnego logo, natomiast doceniam sam kształt znaku. Trójkątna tarcza z zaokrąglonymi narożnikami, z wkomponowaną „R-ką” stanowi unikalny symbol klubu. Podobną tarczę ma na przykład znak Gwiazdy Skrzyszów, jednak wygląda on jak nieudana podróbka znaku chorzowskiego klubu.

Mimo efektów „specjalnych” znak Ruchu jest zaskakująco czytelny w mniejszym rozmiarze (dla wysokości 60 px znikają tylko cienkie granatowe kontury). Nazwę klubu wypisano tłustym krojem Arial Black, który – choć mało ekskluzywny – pasuje do kompozycji emblematu.

Mogłaby być ocena wyższa, gdyby znak był płaski – np. wersja sprzed 2007 roku wydawała się bardziej uniwersalna i moim zdaniem znacznie lepsza.

Ruch Chorzów herb

Jak oceniasz obecny znak Ruchu Chorzów?

  • 5 #doskonały (32%, 6 razy oceniany)
  • 4 #wartościowy (32%, 6 razy oceniany)
  • 3 #poprawny (26%, 5 razy oceniany)
  • 2 #niedopracowany (11%, 2 razy oceniany)
  • 1 #koszmarny (0%, 0 razy oceniany)

Ilość głosów: 19

Loading ... Loading ...


Oryginalność

Czytelność

Precyzja wykonania

Liternictwo

Ponadczasowość formy

Średnia ocena: 3,8


Ruch Chorzów herb

Znak 100-lecia


Ruch Chorzów herb
Jesienią 2019 roku przedstawiciele stowarzyszenia Wielki Ruch – przy wsparciu władz klubu – zlecili mi wykonanie emblematu 100-lecia dla 14-krotnego Mistrza Polski w piłce nożnej. Z wielką przyjemnością podjąłem się projektu, w którym dostrzegałem potencjał na stworzenie prostego, lecz wypełnionego symboliką znaku.

Przy okazji zaproponowałem ujednolicenie kolorystyki znaku oraz typografii, by w różnych mediach emblemat prezentował się zgodnie z wytycznymi. Sięgnąłem po krój Futura, który pierwotnie powstał w latach 20-tych XX w., więc można uznać go za rówieśnika Ruchu. Dodajmy, że od kilku lat obserwujemy renesans popularności linearnych krojów bezszeryfowych (tzw. grotesków), więc zastosowanie Futury pozwałało nadać jubileuszowej identyfikacji nie tyle archaicznego, co bardziej uniwersalnego charakteru.

Spośród kilku propozycji, władze klubu wybrały projekt zawierający aktualną wersję herbu (lekko uproszczoną) z treścią jubileuszową.

Ruch Chorzów herb

Okolicznościowa „100-tka” została dopasowana do łuku tarczy i otoczona ozdobnym kształtem, przypominającym wieniec lub skrzydła Górnośląskiego Orła (i maskotki klubu, tzw. Adlera). Sama kompozycja znana była również w historii Ruchu – podobny układ miała odznaka 40- i 50-lecia klubu, lecz wówczas rysunek wieńca był bardziej klasyczny.

Uproszczony rysunek wieńca miał nadać znakowi bardziej zadziorny i wyróżniający charakter, który zawsze cechował także na boisku “Niebieskich” z Chorzowa. Przygotowałem także wariant achromatyczny oraz inwersję, do stosowania uszlachetnień druku, np. hot-stamping’u lub grawerunku.

Ruch Chorzów herb

W grudniu 2019 roku uczestniczyłem w prezentacji znaku podczas konferencji prasowej w siedzibie klubu, obok prezesa klubu Seweryna Siemianowskiego i prezesa stowarzyszenia Wielki Ruch, Grzegorza Joszko.

Więcej na stronie: kubamalicki.com


Źródła:

*Andrzej Gowarzewski: Encyklopedia piłkarska FUJI, kolekcja klubów, tom I: Ruch Chorzów; Katowice 1995; Wydawnictwo GiA; Katowice 2000;
str. 12

**Andrzej Gowarzewski: Encyklopedia piłkarska FUJI, tom 25: Liga polska; O tytuł Mistrza Polski 1920-2000; Wydawnictwo GiA; Katowice 2000;