W dziejach klubu z wielkopolskiego Wapna krzyżują się przynajmniej trzy tożsamości – sokola, górnicza oraz ludowa. Nowy herb Unii łączy te cechy w prostej kompozycji z wyeksponowanym symbolem sokoła.
© Autor: Jakub Malicki
Rebranding Unii Wapno przyniósł nie tylko nowy herb, ale i korektę daty założenia! Dzisiaj świętują 98. urodziny, odmładzając klub o 3 lata…
A jeszcze kilka tygodni temu we wszelkich metryczkach Unii pojawiał się rok 1920, który umieszczono nawet we dwóch miejscach na poprzednim znaku czarno-zielono-żółtych! Data odnosiła się do założenia w Wapnie gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, a po raz pierwszy została wspomniana w książce z 1963 roku. Klub świętował więc jubileusz 85-lecia w 2005 r. oraz kolejny pięć lat później – wydając okolicznościową książkę oraz broszurę.
Stadion sportowy w Wapnie; Źródło: „85-lecie Klubu Unia-lechpol 1920-2005”
Autorem wspomnianych publikacji jest Zbigniew Grabowski, który w ostatnich tygodniach wydał kolejną książkę o historii sportu w okręgu wągrowieckim, zatytułowaną „Sokoli lot sportu w Wapnie w latach 1923-39”. Badacz dziejów lokalnych klubów sportowych dotarł do wzmianki w „Gazecie Wągrowieckiej” z 1 sierpnia 1933 roku o obchodach 10-lecia gniazda sokolego w Wapnie. W artykule pada dokładna data rozpoczęcia działalności tej organizacji – 9 października 1923 roku!
Sokoli rodowód
Warto wspomnieć, że Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” było pionierską organizacją popularyzującą zdrowy tryb życia wśród Polaków oraz krzewiącą idee patriotyczne. Najstarsze jednostki, tzw. gniazda, powstawały w latach 1867–1907 na terenach zaborów. W odrodzonej Polsce doszło do ich scalenia – zjazd Związku TG „Sokół” odbył się 13 kwietnia 1919 roku w Warszawie, a w kolejnych latach sokole idee trafiały do kolejnych miejscowości II RP. Jak wyczytamy w najnowszej książce Zbigniewa Grabowskiego, do założonego w 1920 r. okręgu wągrowieckiego towarzystwa dołączały kolejno gniazda z Wągrowca, Gołańczy, Damasławka, Kcyni, Szamocina, Margonina, Skoków, Lipy Nowego Dworu, Popowa Kościelnego, Chojny i Wapna.
Dyplom z charakterystycznym godłem TG Sokół; Źródło: „Sokoli lot sportu w Wapnie w latach 1923-1939”
Członkowie Sokoła Wapno uprawiali głównie gimnastykę i lekką atletykę, choć funkcjonowała również drużyna piłkarska. Futboliści nie uczestniczyli w żadnych sformalizowanych rozgrywkach, za to podejmowali okolicznych rywali w pojedynkach towarzyskich.
Pamiątkowe zdjęcie z meczu Sokoła z Wełną Skoki; Źródło: „Sokoli lot sportu w Wapnie w latach 1923-1939”
Dzięki przedwojennym źródłom, na których uwieczniono piłkarzy z Wapna, możemy uznać Sokoła za protoplastę Unii oraz wprowadzić ten symbol do herbu klubu.
Górnicze atrybuty
O ile sokoli rodowód klubu położonego na granicy Wielkopolski i Kujawsko-Pomorskiego nie powinien dziwić nikogo obeznanego z historią sportu, to większe zaskoczenie stanowi symbol górniczy w jego emblematach. Mało kto jednak pamięta, że na terenie niewielkiego Wapna funkcjonowała kopalnia gipsu (do 1933 r.) oraz jedna z największych kopalni soli kamiennej w Polsce – w latach 50-60. wydobycie pokrywało ponad połowę zapotrzebowania kraju na ten minerał! Zakład powstał w 1911 roku, a kres działalności nastąpił w drugiej połowie lat 70, do czego przyczyniła się katastrofa górnicza. 5 sierpnia 1977 zapadła się ziemia pod 40 domami oraz okolicznym odcinkiem linii kolejowej z Gniezna do Nakła nad Notecią na skutek zalania wodami podziemnymi nieprawidłowo zabezpieczonego trzeciego poziomu Kopalni Soli im. Tadeusza Kościuszki!
Traumatyczny moment w dziejach Wapna nie spowodował jednak wymazania kopalni z pamięci mieszkańców. Pyrlik z żelazem widnieje w herbie gminy. Również w godle klubu, o którym traktują kolejne akapity, uwieczniono ten element przypominający o wieloletnim patronacie miejscowych zakładów wydobywczych.
Pod nazwą „Górnik” wapieński klub wznowił działalność po wojnie, w latach 1950-55 należał do zrzeszenia o takiej samej nazwie.
Nazwa „Unia”
W 1955 doszło do fuzji Górnika ze Spójnią, w wyniku której przyjęto nazwę Klub Sportowy „Unia”. Niestety dzisiaj nie wiemy, czy używano biało-niebieskiego emblematu zrzeszenia o identycznej nazwie, ponieważ nie zachowały się żadne ślady po herbie klubu z czasów PRL. Możliwe, że używano odznaki LZS, ponieważ w latach 80. Unia wstąpiła do zrzeszenia Ludowych Zespołów Sportowych. Na fotografii z tamtego okresu drużyna ma jednak inicjał ”U” na koszulkach, którego próżno szukać u innych drużyn z tego okresu noszących takie miano.
Drużyna Unii Wapno w 1980 r.; Źródło: „85-lecie Klubu Unia-lechpol 1920-2005”
Kolorowe lata 90.
Najstarszy znany herb klubu pochodzi z ostatniej dekady XX wieku i wiernie oddaje ducha początków grafiki komputerowej. W oczy kłuje zwłaszcza brak dominującego koloru oraz nieokiełznana kompozycja pozbawiona jakiegokolwiek charakterystycznego symbolu.
Czy wówczas reprezentatywne dla klubu były barwy zielono-czarne, sądząc po ukośnej szarfie, a może odzwierciedlał je czerwono-niebieski na dolnym polu tarczy? Podobna wątpliwość dotyczy symboliki – widzimy herb gminy oraz dodatkową tarczę z młotkami górniczymi, a do tego jeszcze piłka z wieńcem i akronimem. „Bogactwo” na jakie klub nie zasługiwał, parafrazując powiedzenie z mediów społecznościowych… Warto zwrócić uwagę na jeden detal w tych pstrokatych tworach – rok 1923 widniejący na dole tarczy, który dowodzi, że jednak klub został postarzony już w XXI w.
Warto dodać, że w 1995 roku Unia zyskała sponsora tytularnego za sprawą firmy Lechpol z Szubina. Przedsiębiorstwo wielobranżowe, które dzisiaj zajmuje się produkcją nawozów, wspierało klub do 2012 roku umieszczając swój logotyp na otoku herbu Unii.
Prawdopodobnie w 2005 roku opracowano herb na żółto-czarno-zielonej tarczy wpisanej w otok z nazwą Ludowy Klub Sportowy Unia-Lechpol Wapno. Herb ten nie miał żadnego uzasadnienia historycznego, a jego forma graficzna była wielce kłopotliwa – treści ginęły w mniejszych rozmiarach znaku.
Przy okazji warto wspomnieć o sportowych losach drużyny. W 2003 roku Unia zajęła 2 miejsce w pilskiej lidze okręgowej i razem z Nielbą Wągrowiec awansowała na IV poziom rozgrywek! Dla Wapna był to największy sukces w historii, choć efemeryczny – gdyż po 12 miesiącach wrócili na niższy poziom.
Zmiana herbu w 2021 r.
Latem bieżącego roku zgłosił się do mnie przedstawiciel Unii – pan Radosław Piechowiak – ze zleceniem zaprojektowania nowego herbu klubu. Początkowo rozmawialiśmy o liftingu, jednak w trakcie współpracy postanowiliśmy sięgnąć głębiej do historii klubu. W nowym herbie klubu pojawił się więc sokół oraz zmieniony rok założenia, jako nawiązanie do przedwojennych odznak i pieczęci Towarzystwa Gimnastycznego.
Postanowiłem zachować kompozycję z podwójną tarczą – wewnętrzna przypomina kształtem pierwszy klubu z lat 90., a zewnętrzny okręg jest nawiązaniem do ostatniego znaku.
Trzy łuki wewnątrz tarczy przypominają zaś rysunek futbolówki z lat 70-90. Na otoku umieściliśmy młotki górnicze barwy złotej, zostawiając skojarzenia z kopalnią soli z której środków Unia utrzymywała się w PRLu.
Nowy herb Unii został opracowany w wersji trójkolorowej, achromatycznej oraz inwersji. W tłach materiałów identyfikacji wizualnej oraz na koszulkach drużyna może wykorzystywać motyw graficzny przypominający sokole pióra.
Źródła:
Z. Grabowski: 85-lecie Klubu Unia-lechpol 1920-2005; Wapno 2005
Z. Grabowski: Sokoli lot sportu w Wapnie w latach 1923-1939; Wągrowiec 2021
Kopalnia Soli im. T. Kościuszki w Wapnie na Wikipedii; dostęp: 2021/10/09
Podziękowania dla pana Radosława Piechowiaka za pomoc w zebraniu informacji archiwalnych o klubie.