WKS Grodno logo klubu17 kilometrów i… 80 lat dzieli Grodno od polskiej granicy. W 1939 r. po raz ostatni tamtejszy klub uczestniczył w eliminacjach do ekstraklasy. Wspomnijmy herb wojskowej drużyny, dla której opracowałem także autorską wersję.


© Autor: Jakub Malicki

Po kilkunastu miesiącach od publikacji wpisu o Kotwicy Pińsk, postanowiłem „ożywić” kolejny zapomniany klub sportowy, który funkcjonował na ziemiach obecnie zajmowanych przez Białoruś. Jeśli zastanawiacie się, skąd takie zainteresowania, mam przed oczyma dwa powody.

Pierwszy – osobisty – mój dziadek Stanisław, pochodził z Nowogródka, skąd wyjechał w latach 30-tych do Warszawy studiować architekturę, a po wojnie przeprowadził się za pracą na Śląsk. Niestety nie zdążył opowiedzieć mi, czy w dzieciństwie interesował się sportem… ale jeśli tak było, pewnie kibicowałby w dzieciństwie którejś drużynie z Nowogródka, Nieświeża, Lidy lub Baranowicz. Najsilniejszy zespół w okolicy miał 78 Pułk Piechoty Baranowicze, który zaliczył ledwie epizod w wileńskiej klasie A. Koleje historii wymazały te kluby z mapy Rzeczypospolitej i dzisiaj niewiele osób zdaje sobie sprawę, że Kresy Wschodnie odegrały istotną rolę w kształtowaniu piłkarstwa polskiego, nie mówiąc o polskiej kulturze. Stąd drugi powód zainteresowania zapomnianymi klubami – chęć przypomnienia opinii publicznej dawnych drużyn. Stworzenie autorskich wersji herbu ma być symboliczną ilustracją ich dziejów lub dawnej tożsamości.

WKS Grodno logo klubuLimitowana odznaka WKS Grodno wydana na bazie autorskiego herbu w maju 2021 r. Zapytaj o dostępność info (at) polskielogo.net



Piłkarska pustynia

W latach 20-tych obszar między Wilią i Prypecią odstawał nie tylko sportowo, ale przede wszystkim gospodarczo, od reszty ziem II Rzeczypospolitej. Kluby z województwa nowogrodzkiego, jak również białostockiego, w którym znalazło się Grodno, uczestniczyły w rozgrywkach piłkarskich Wileńskiego OZPN. Nie miały jednak szans na rozwój, wręcz były tam dyskryminowane. Zdarzało się, że pomimo utrzymania w boiskowej rywalizacji w klasie A, po sezonie były degradowane, gdyż weryfikowano wyniki na ich niekorzyść. Drużynom z Wilna nie były bowiem na rękę częste wyjazdy do Białegostoku (250 km) czy Grodna (165 km).

Grodno na mapie II Rzeczypospolitej

Dopiero w 1929 roku lokalnym działaczom piłkarskim udało się zarejestrować Białostocki OZPN i nieliczne tamtejsze kluby zyskały własne rozgrywki klasy A i B. Od początku rywalizację zdominowały drużyny z Grodna. Na 11 rozgrywek mistrzowskich tamtejszej klasy A, wygrywały 9-krotnie – ustępując jedynie w 1930 r. WKS 42 Pułku Piechoty Białystok (protoplasta Jagiellonii) oraz Warmii Grajewo 5 lat później. Pierwszym zwycięzcą białostockiej klasy A była grodzieńska Cresovia, o której mogliście poczytać na łamach naszego serwisu. W latach 1931-34 rozgrywki wygrywała wojskowa drużyna 76 Pułku Piechoty z Grodna, która po fuzji z Cresovią i mniejszymi zespołami garnizonowymi w 1934 r. została przemianowana na Wojskowy Klub Sportowy Grodno.


Wojskowi z jeleniem na piersiach

Po najsilniejszym klubie międzywojennego województwa białostockiego zachowało się kilka fotografii, dzięki czemu możemy odtworzyć jej znak. Na fotografiach drużyny z lat 30-tych znajdziemy emblemat z jeleniem na tarczy, który przypominał ówczesny herb Grodna.

WKS Grodno 1936 r.Zdjęcie WKS Grodno z 1936 r.; Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe; Koloryzacja: Jakub Malicki


Barwy herbu możemy odtworzyć dzięki licznym reprodukcjom miejskiego symbolu, który wówczas zawierał złotego jelenia na czerwonym polu, skaczącego przez płot ze złotych żerdzi ustawionych na zielonej łączce. Na godle miasta dostrzeżemy charakterystyczny krzyż wkomponowany między rogami zwierza, co przypomina symbol Św. Huberta, patrona m.in. myśliwych i leśników. Warto wspomnieć, że taki jeleń pojawił się w herbie Grodna już w 1444 r., wraz z nadaniem praw miejskich przez Kazimierza Jagiellończyka.

Herb Grodna

Skoro jednak emblemat na koszulach zawodników WKS Grodno był kopią herbu miasta, czy możemy traktować go jako znak klubu? Szczęśliwie zachowały się inne źródła, które pomogły w rekonstrukcji. Odznaki zawierają – oprócz godła miasta – dodatkową tarczę z nazwą „W.K.S. GRODNO” wypisaną w głowicy. Materiały te pozwalają sądzić, że właśnie tak wyglądał emblemat 5-krotnego mistrza białostockiej klasy A i uczestnika eliminacji do przedwojennej ekstraklasy (1934-39).

Herb GrodnaZamieściłem tutaj dwie wersje znaku i muszę dodać, że tak mógł wyglądać herb WKS. Zachowana odznaka jest bowiem ażurowa i wypełnienie środkowego pola tarczy czerwienią wynika jedynie z porównania do herbu miasta. Łatwo zauważyć, że płotek na odznace różnił się od rysunku symbolu miejskiego i trudno dziś powiedzieć, czy była to inwencja jubilera, czy ograniczenia technologiczne. Podobnym tropem poszli rekonstruktorzy tzw. Retro Ligi.

Retro LigaPlakat RetroLigi; Źródło: Ekstraklasa



Grodno 2.0 w Kozienicach

W kwietniu wystartowały rozgrywki tzw. Retro Ligi, ciekawej inicjatywy grup rekonstrukcyjnych, które postanowiły wskrzesić pamięć o pięciu przedwojennych klubach – Lechii Lwów, WKS Śmigły, WKS Grodno, WKS 10 PP Łowicz i WKS 37 PP Kutno. Co ciekawe, „wskrzeszone” drużyny występują w kostiumach i butach wzorowanych na przedwojennych piłkarskich uniformach, podczas meczów sprzedawane są także okoliczne broszurki przypominające przedwojenne jednodniówki.

Herb GrodnaZdjęcie grupy rekonstrukcyjnej WKS Grodno z RetroLigi; Źródło: Radomski OZPN


Zespół o nazwie WKS Grodno i w strojach stylizowanych na lata 30. występuje obecnie na stadionie w Kozienicach. W pierwszych dwóch meczach odniósł dwa zwycięstwa (5-0 nad Śmigłym w Warszawie i 7-0 nad Łowiczem). Projekt był dość szeroko promowany w mediach, także przez PZPN, Ekstraklasę oraz Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie. Pytanie, czy organizatorzy wyjdą poza środowisko rekonstrukcyjne i rozwiną projekt w celach popularyzatorsko-edukacyjnych, czy poprzestaną na zabawie kilkudziesięciu pasjonatów? Na razie komunikują się jedynie poprzez fanpage, gdzie niestety trudno znaleźć terminarz i zaplanować wyjazd na mecz z wyprzedzeniem.


Autorski projekt w stylistyce Art déco

Oczywiście członkowie Kozienickiego Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznych zadbali o możliwie wierną rekonstrukcję atrybutów WKS Grodno, oferując namiastkę podróży w czasie do międzywojennej Polski. Ja pozwoliłem sobie bardziej odważny krok – popuściłem wodze fantazji i stworzyłem alternatywny znak klubu, wyobrażając sobie jakby mógł wyglądać w dzisiejszych czasach. Przygotowałem więc autorski projekt herbu i koszulki klubu, podobnie jak niegdyś dla Kotwicy Pińsk.

Autorski projekt herbu WKS Grodno

Forma znaku celowo nawiązuje do projektowania międzywojennego, wystylizowałem litery w konwencji Art déco, by przenieść ducha czasów i miejsca, w których funkcjonował klub. Nazwę miasta rozdzieliłem na dwie pionowe kolumny, co skutkuje słabszą czytelnością na pierwszy rzut oka, ale przecież autorska propozycja nie musi spełniać rygoru użyteczności nad funkcją ozdobną, nawiązującą tutaj do kresowej sztuki ludowej.

Pod godłem Grodna umieściłem rok 1934, przypominający o założeniu klubu w efekcie połączenia drużyn wojskowych. W niektórych źródłach powstanie WKS wiąże się z 1922 r. (założenie WKS 76 PP), lecz podobnie jak przy Śmigłym Wilno , przyjąć należy datę fuzji za początek klubu.

Najbardziej oczywistą decyzją było uproszczenie godła Grodna, które na przedwojennej odznace różniło się od oryginału, a dzisiaj jestem przeciwnikiem kopiowania wzorów miejskich dla celów klubów sportowych. Tak, dla Odry Opole wykonałem podobny lifting, gdybym dostał zlecenie od Piasta Gliwice uczyniłbym podobnie. Zbytnio złożone kształty heraldyczne, zlewają się w mniejszych rozmiarach, poza tym herby miejskie również podlegają liftingom, zostawiając niekiedy kluby sportowe z nieaktualną wersją.

Tak powstał ten projekt, który jest jednym z bardziej skomplikowanych w dotychczasowym dorobku twórczym. Ciekawe, czy trafi w Wasze gusta?!

Jak zwykle na koniec zapraszam Was do zabawy i oceny znaku WKS Grodno (historycznego) w ankiecie, co ułatwi nam przyporządkowanie go w rankingu polskich emblematów klubowych.

Czarni Staniątki logo klubu

Jak oceniasz historyczny znak WKS Grodno?

  • 4 / wartościowy (49%, 51 razy oceniany)
  • 5 / doskonały (32%, 33 razy oceniany)
  • 3 / poprawny (18%, 19 razy oceniany)
  • 2 / niedopracowany (1%, 1 razy oceniany)
  • 1 / koszmarny (0%, 0 razy oceniany)

Ilość głosów: 104

Loading ... Loading ...


Ocena polskielogo.net:

Oryginalność

Czytelność

Precyzja wykonania

Liternictwo

Ponadczasowość formy

Średnia ocena: 3,0


Źródła:

Źródła:
Encyklopedia Piłkarska FUJI pod red. A. Gowarzewskiego; Kolekcja klubów, tom 4: Lwów i Wilno; Katowice 1997;
Jan Goksiński: Klubowa historia polskiej piłki nożnej do 1939 roku; Warszawa 2013;
Fanpage Retro Ligi
Herb Grodna