AKS Chorzów logo klubuZielona koniczyna stała się symbolem pechowego klubu – okrytego złą sławą podczas II wojny światowej, gnębionego za komuny i zniszczonego w wolnej Polsce. Czy jednak dzisiaj AKS możemy wspominać pozytywnie?


© Autor: Jakub Malicki

Przygotowując ten materiał stanąłem przed dylematem, o którym Amatorskim Klubie Sportowym napisać? Dzisiaj bowiem w Chorzowie funkcjonują różne podmioty, posługujące się tą nazwą. Mamy więc Towarzystwo Sportowe AKS Chorzów, w którym szkolą młodzież w piłce nożnej oraz prowadzą sekcję lekkiej atletyki i sztuk walki. Podmiot ten na chwilę obecną nie prowadzi jednak drużyny w rozgrywkach piłkarskich seniorów.

TS AKS Chorzówlogo klubuW katowickiej klasie okręgowej, grupie IV, znajdziemy za to drużynę AKS Wyzwolenie, stworzoną na początku XXI wieku po fuzji chorzowskich klubów AKS (wcześniej Chorzowianka) oraz GKS Wyzwolenie.

AKS Wyzwolenie Chorzów logo klubuW emblematach obu klubów znajdziemy nawiązanie do historycznego znaku Amatorskiego Klubu Sportowego – zielonej trójlistnej koniczyny – znanego także jako symbol dnia Św. Patryka, patrona Irlandii oraz Trójcy Świętej.

Wydaje się jednak, że AKS Chorzów to już tylko historyczna nazwa utytułowanego klubu, po którym dzisiaj zostało niewiele śladów. W latach 50-tych. pożar trawił trybunę stadionu na Górze Wyzwolenia (Redena), wraz z nią przepadły klubowe pamiątki. W 2004 roku rozebrano stadion, a na jego miejscu wybudowano centrum handlowe o nazwie… AKS.

AKS Chorzów dawny stadion klubuStadion AKS; Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Warto wspomnieć, że stadion został wybudowany w 1927 roku na wzniesieniu zwanym Górą Redena. Miał pojemność 8000 widzów, od 1936 roku występowali na nim piłkarze Amatorskiego Klubu Sportowego. Właścicielem terenów była Huta Kościuszko, znana także jako Królewska Huta (od niemieckiego Königshütte). Otwarta na początku XIX wieku fabryka, miano Kościuszki zyskała po II wojnie światowej (w latach 1935-39 nosiła imię Józefa Piłsudskiego).


Z Königshütte do Chorzowa

Wraz z budową huty przez Niemców – pod nadzorem Friedricha Wilhelma von Reden – powstało osiedle robotnicze. Nazwa nawiązywała do istniejącej tam wcześniej kopalni König (Król). Na przełomie XIX i XX wieku Königshütte została miastem na prawach powiatu (niem. Stadtkreis). W 1910 roku utworzono tam drużynę piłkarską o nazwie Verein für Rasenspiele (VfR) Königshütte [Towarzystwo Sportowe Gier na Trawie], która szybko okazała się jedną z silniejszych na Górnym Śląsku. W 1920 r. wygrali mistrzostwa niemieckiej części Oberschlesien.

W 1922 roku Królewska Huta została przyłączona do Polski, a ludność narodowości niemieckiej w dużej części emigrowała do niemieckiej części Górnego Śląska. Zmiany dotknęły także piłkarzy VFR, od 1923 roku drużyna nosiła spolszczoną nazwę Amatorski Klub Sportowy Królewska Huta.

Drużyna ta przed wojną została zapamiętana jako jedna z najsilniejszych na polskich ziemiach. W latach 20-tych sensacyjnie pokonała 6-0 Pogoń Lwów czy 4-2 Spartę Praga, traktowaną wówczas jako najlepszą drużynę piłkarską w Europie!

W 1924 roku „Zielone Koniczynki” wygrały mistrzostwa polskiego Górnego Śląska, wyprzedzając Ruch i katowicką Pogoń, dzięki czemu uczestniczyły w rozgrywkach o Mistrzostwo Polski. W pierwszej fazie spotkali się z Wisłą Kraków (4-3 w Królewskiej Hucie, 2-5 na wyjeździe) i ŁKS (1-2), zweryfikowane następnie jako walkowery dla przeciwników.

W 1934 roku Królewska Huta została połączona ze wsią Chorzów i gminą Nowe Hajduki, przyjmując nazwę Chorzów. Zmiana nie pozostała bez wpływu na klub AKS, znajdziemy odznakę przedwojenną, na której pojawił się napis „Chorzów” (jubileuszowa z 1935 roku). Dodajmy, że w tamtym czasie na koszulkach zawodnicy nosili koniczynę, a na afiszach znajdziemy symbol, który zrekonstruowałem poniżej (z lewej).

AKS Chorzów logo klubuNajważniejszym wydarzeniem w dziejach przedwojennego AKS był awans do ekstraklasy piłkarskiej w 1937 roku, co więcej debiutancki sezon futboliści zakończyli jako wicemistrzowie Polski!

AKS Chorzów logo klubuOdnieśli tyle samo zwycięstw (8) co pierwsza w tabeli Cracovia, w tym prestiżowe 3-1 w derbach z Ruchem.

AKS Chorzów w 1939 rokuAKS w 1939 roku; Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Do wybuchu II wojny światowej AKS utrzymywał się w czołówce Ligi, następne lata przyniosły ciemny okres w historii klubu.


Wojenna Germania

W trakcie wojny Niemcy przywrócili klubowi nazwę VfR, a w 1940 roku debiutował w Gaulidze Schlessien jako FV Germania Königshütte.

Germania Konigshutte logoSzybko okazało się, że chorzowianie nie mieli sobie równych w rozgrywkach i wywalczyli mistrzostwo Śląska (1941), następnie kolejne trzy mistrzostwa Górnego Śląska i prawo walki o puchar i mistrzostwo Niemiec.


Sztafeta nazw i patronów

Po wojnie klub wznowił działalność jako AKS Chorzów i pod tym szyldem uczestniczył Mistrzostwach Polski – w 1946 r. zajął 3 miejsce. W następnym roku piłkarze „Zielonych Koniczynek” powtórzyli osiągnięcie. W 1948 roku zajęli 5. miejsce w rozgrywkach ligowych (Klasie Państwowej), w siłę rosły także inne sekcje klubu – piłkarze ręczni (w rozgrywkach 11-osobowych) wywalczyli 3 tytuły Mistrza Polski (1947, 1948, 1949).

W trakcie reorganizacji sportu na wzór radziecki, AKS trafił do ZS Budowlani. Przez kilka lat był najsilniejszą drużyną tego mało zamożnego zrzeszenia, występując pod jego nazwą w I lidze do roku 1954.

ZS Budowlani ChorzówWtedy zajęli ostatnie miejsce w Lidze i po 10 sezonach (z przerwą na wojnę i lata w systemie „nie-ligowym”) pożegnali elitę piłkarską. Jak się okazało, nigdy już nie wrócili do ekstraklasy, a przygoda w II lidze trwała ledwie 4 lata. Brakowało pieniędzy na działalność klubu, nie pomogły fuzje ze Stalą – od 1958 AKS Stal Kościuszko – ani zakładową drużyną fabryki pojazdów szynowych (tramwajów) Konstal.

Do końca XX wieku szczytem marzeń chorzowian była III liga, na zaplecze ekstraklasy nie powrócili. Dodajmy, że w 1992 roku AKS połączono z Chorzowianką, lecz podobnie jak poprzednie i ta fuzja nie przetrwała próby czasu.

16 czerwca 2002 roku AKS Chorzów rozegrał ostatni mecz. Przegrał 2-3 z imiennikiem z Mikołowa w ostatniej serii katowickiej ligi okręgowej. Rok później w katowickiej klasie B pojawił się klub AKS Wyzwolenie, który nawiązuje do tradycji utytułowanej katowickiej drużyny. Jak dotąd nie wzniósł się ponad V szczebel rozgrywek.


Opinia o znaku

Spośród tych wszystkich mutacji nazw i znaków Amatorskiego Klubu Sportowego z Chorzowa, najbardziej reprezentatywne jest logo z zieloną koniczyną na okrągłej tarczy. Oczywiście znajdziemy sporo wariantów tego emblematu, niekiedy pod koniczyną widniała nazwa miasta pisana krojem szeryfowym, innym razem groteskiem, a jeszcze innym w ogóle jej nie było (np. proporczyki z lat 80-tych). Zwykle oceniamy tu aktualny herb klubu, ale wpis ten poświęciłem historycznemu AKS, a nie klubowi Wyzwolenie, stąd emblemat powstały po fuzji trafi „na warsztat” przy innej okazji.

O historycznym znaku AKS można napisać w skrócie – poprawny, niezbyt oryginalny (podobny symbol używa np. AKS Niwka), ale wyrazisty. Już przed wojną trójlistna koniczyna zdobiła koszulki zawodników drużyny z Góry Wyzwolenia, symbol ten ma miejsce w historii polskiego sportu. Jak widzimy po latach, shamrock nie okazał się szczęśliwym symbolem dla chorzowian, może więcej pomyślności przyniesie im czterolistna koniczyna, która obecnie widnieje w herbie AKS Wyzwolenie…

AKS Chorzów logo klubu

Jak oceniasz historyczny znak AKS Chorzów?

  • 4 #wartościowy (61%, 35 razy oceniany)
  • 3 #poprawny (21%, 12 razy oceniany)
  • 5 #doskonały (14%, 8 razy oceniany)
  • 2 #niedopracowany (4%, 2 razy oceniany)
  • 1 #koszmarny (0%, 0 razy oceniany)

Ilość głosów: 57

Loading ... Loading ...


Ocena polskielogo.net:

Oryginalność

Czytelność

Precyzja wykonania

Liternictwo

Ponadczasowość formy


Średnia ocena: 3,0

Źródła:
https://pl.wikipedia.org/wiki/ArcelorMittal_Poland_Oddzia%C5%82_Huta_Kr%C3%B3lewska

http://arenysportowe.eu/s/pl/stadion-aks-chorzow/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Chorz%C3%B3w

https://mojchorzow.pl/p,s,historia_dzielnicy_centrum_krolewska_huta.html

http://historiawisly.pl/wiki/index.php?title=Mistrzostwa_Polski_1925_(pi%C5%82ka_no%C5%BCna)

https://pl.wikipedia.org/wiki/AKS_Chorz%C3%B3w

dostęp: 2017/04/13

Księga pamiątkowa 80 lat OZPN Katowice, Katowice 2000